Bij stressgevoeligheid is het vaak belangrijk om gestructureerde en overzichtelijke werkzaamheden te hebben.

De heer Rozema wordt door de bedrijfsarts aangemeld voor een arbeidspsychologisch onderzoek. De bedrijfsarts vertelt dat de heer Rozema jarenlang werkzaam is geweest als leerkracht in het basisonderwijs. Anderhalf jaar geleden is hij uitgevallen, nadat hij veel moeite had met een aantal leerlingen in de klas met gedragsproblemen. Hij voelde zich hierin onvoldoende gekend waarna hij is uitgevallen. Daarna zijn er de nodige privéproblemen ontstaan, zoals een scheiding. De heer Rozema heeft veel last van somberheid en vermoeidheid. Hij krijgt medicatie voor zijn depressieve klachten en slaapproblemen. Momenteel doet hij vrijwilligerswerk op een zorgboerderij, en draait hij een paar uur per week mee op school bij de individuele begeleiding van leerlingen. Meer lijkt hij op dit moment niet aan te kunnen. Hij wordt in beslag genomen door zijn problemen. De bedrijfsarts vraagt zich af wat er op dit moment van meneer verwacht mag worden, en vraagt daarnaast om suggesties hoe meneer verder kan met zijn loopbaan.

Intakegesprek

Ik nodig de heer Rozema uit voor een intakegesprek. Tijdens ons gesprek valt mij op dat hij voortdurend geëmotioneerd is. Ook geeft hij aan dat hij geen enkel lichtpuntje in zijn leven ziet. Hij oogt bijzonder vermoeid, en geeft aan het eind van het gesprek aan dat hij ‘op’ is. In overleg met de bedrijfsarts besluit ik dat we een arbeidspsychologisch onderzoek uit gaan voeren. In het onderzoek gaan we naar zowel de intellectuele kwaliteiten van de heer Rozema kijken, als naar zijn interesses en zijn persoonlijk functioneren.

Arbeidspsychologisch onderzoek

Uit de resultaten van het onderzoek naar zijn intellectuele kwaliteiten blijkt dat hij in brede zin op hbo-niveau functioneert. Wel blijkt de heer Rozema duidelijk meer op zorgvuldigheid en nauwkeurigheid gericht te zijn, dan op snelheid van handelen.

In zijn interesses worden drie lijnen zichtbaar. Als eerste blijkt dat de heer Rozema veel belangstelling heeft voor sociaal werk én onderwijs. Hij heeft veel belangstelling voor het begeleiden van jongeren en volwassenen. Ook functies in de zakelijke dienstverlening en personeelsadvisering spreken hem aan. Tenslotte laat de heer Rozema veel interesse zien voor commercieel management, waarbij de nadruk ligt op verbaal communicatief werk (PR, reclame, journalistiek).

Het persoonlijkheidsonderzoek laat zien dat de heer Rozema in zijn functioneren (nog) in sterke mate wordt bepaald door zijn persoonlijke problemen. Hij heeft veel last van spanning, en hij heeft lange tijd nodig om te herstellen van tegenslagen. Deze spanningen hebben in de eerste plaats betrekking op zijn eigen functioneren. Hij vraagt zich af of hij zijn werkzaamheden wel goed genoeg doet en kan. In de tweede plaats hebben zijn spanningen te maken met sociale situaties. De heer Rozema voelt zich snel bekeken en beoordeeld, en voelt zich in zijn functioneren vaak minder dan anderen. Als derde zijn de spanningen merkbaar in stresssituaties. De heer Rozema wordt gemakkelijk nerveus in onvoorziene en onvoorspelbare omstandigheden. Hij functioneert het beste in voorspelbare en gestructureerde situaties, en stelt geregelde werkgewoontes en orde bijzonder op prijs.

Sociale contacten zijn voor de heer Rozema vooral belangrijk omdat ze hem een klankbord bieden. Hij hecht veel waarde aan een goede verstandhouding met anderen, maar lijkt het vooral van belang te vinden om gezien te worden en lijkt aandacht nodig te hebben als bevestiging voor zichzelf.

Testresultaten

De resultaten worden eerst met de heer Rozema zelf besproken. Dit is voor hem confronterend, maar ook zeer herkenbaar. Het is voor hem een erkenning van zijn situatie. Tegelijk wijs ik hem erop dat het belangrijk is om zich niet bij deze situatie neer te leggen, maar te gaan werken aan herstel.

In een gesprek dat later plaatsvindt met de bedrijfsarts erbij werken we dit verder uit. Op dit moment is het niet reëel om van meneer te verwachten dat hij werk gaat doen waarbij prestatie en productie van hem wordt verwacht. Dit zou hem teveel onder druk zetten. De eerste tijd kan hij daarom nog het beste op arbeidstherapeutische basis aan het werk zijn. In de loop van de tijd bekijkt de bedrijfsarts of en in welke mate de belastbaarheid van de heer Rozema verbetert.

Wat betreft de richting waarin hij zijn loopbaan het beste kan vormgeven, hebben we een aantal aandachtspunten benoemt. Als eerste is het voor de heer Rozema belangrijk dat hij werk heeft waarin er sprake is van contact met anderen/collega’s. Tegelijk is het belangrijk dat er niet teveel nadruk komt te liggen op het inhoudelijk begeleidende aspect van het werken met mensen; zijn eigen behoefte aan erkenning door anderen kan in een hulpverlenende functie in het gedrang komen. Als tweede is het belangrijk dat er sprake is van overzichtelijke en gestructureerde werkzaamheden.

Gelet op deze aandachtspunten en zijn belangstelling in ogenschouw nemend, is gesproken over mogelijke branches en functies. Qua branches kan gedacht worden aan onderwijsinstellingen, gemeentes of woningbouwcorporaties. Wat betreft functies komen de volgende mogelijkheden in beeld: communicatiemedewerker, consulent woondiensten, medewerker personeelszaken, cursuscoördinator, en medewerker planning.

Er is afgesproken dat de bedrijfsarts contact opneemt met de personeelsadviseur van de onderwijsinstelling. In het kader van zijn re-integratie zijn de uitkomsten van belang om vervolgstappen te kunnen zetten.